Strażacy ochotnicy gotowi są nieść pomoc o każdej porze dnia i nocy. Na dźwięk syreny lub innego powiadomienia zostawiają bieżące obowiązki i udają się do remizy. Po przybyciu do garażu przebierają się w ubrania specjalne, wsiadają do wozu i wyjeżdżają do zdarzenia. Jak to się dzieje, że jednostki OSP są w stałej gotowości do działania? Jak wygląda kontrola gotowości operacyjnej jednostek OSP? Jakie wyzwania stoją przed jednostkami? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w tym artykule.

Na gotowość operacyjną jednostki OSP składa się kilka elementów, najważniejsze z nich to:

• Gotowość ratowników
• Gotowość bazy technicznej
• Sprawność systemu alarmowania i łączności

W celu zachowania pełnej gotowości do działania należy zwrócić uwagę na powyższe obszary. Gotowość ratowników to dostępność przynajmniej jednego dowódcy, jednego kierowcy oraz co najmniej dwóch strażaków o każdej porze. Gotowość bazy technicznej to sprawność pojazdów oraz sprzętu niezbędnego do skutecznego podjęcia działań ratowniczo – gaśniczych. Bez sprawnego systemu alarmowania jednostka nie będzie w stanie wyjechać w ciągu 15 minut. Jednostki wyjeżdżające dłużej niż 15 minut uznaje się za jednostki o obniżonej gotowości bojowej.

Analizując stan gotowości operacyjnej swojej jednostki pomocne będzie zarządzenie Komendanta Głównego PSP dotyczące przeprowadzania inspekcji. W kolejnej części artykułu podpowiemy na co zwrócić uwagę podczas inspekcji gotowości bojowej.

Inspekcja gotowości operacyjnej

Jednostki OSP poddawane są regularnym inspekcjom gotowości operacyjnej. Celem inspekcji jest sprawdzenie rzeczywistej gotowości do podjęcia działań ratowniczo – gaśniczych. Z tego powodu inspekcje są niezapowiedziane i mogą mieć miejsce o różnej porze. Najczęściej inspekcja zaczyna się od włączenia systemu alarmowego przez zespół inspekcyjny. Poniżej omówimy etapy inspekcji określone w ZARZĄDZENIU Nr 10 KOMENDANTA GŁÓWNEGO PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie sposobu przeprowadzania inspekcji gotowości operacyjnej podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Etap 1 – Alarmowanie

Jak wspomnieliśmy wcześniej pierwszym etapem inspekcji jest alarmowanie. Po dotarciu zespołu inspekcyjnego do naszej remizy uruchamiany jest system alarmowania strażaków. W momencie wystartowania systemu rozpoczyna się pomiar czasu, który zostanie zatrzymany po wyjechaniu zastępu przed garaż. Według wytycznych brak możliwości wyjazdu zastępu w czasie 15 minut skutkuje wystawieniem oceny niedostatecznej z całej inspekcji. Na tym etapie oprócz skrócenia czasu, należy zwrócić szczególną uwagę na:

• założenie ubrań specjalnych i hełmów (oprócz kierowcy)
• zajęcie miejsc w samochodzie bojowym
• zamknięcie drzwi przez załogę
• włączenie świateł mijania
• włączenie sygnałów alarmowych świetlnych i akustycznych
• zgłoszenie wyjazdu zadysponowanego zastępu drogą radiową do stanowiska kierowania

Ocena tego etapu realizowana jest w oparciu o czas oraz o prawidłowość wykonania powyższych wymagań. W artykule nie będziemy przedstawiać przyjętej punktacji. Jest ona dostępna w załączniku nr 4 do zarządzenia.

Etap 2 – Weryfikacja gotowości ratowników

W celu otrzymania punktów na tym etapie zastęp musi składać się z przynajmniej 4 strażaków, w tym kierowcy i dowódcy. Jeżeli na alarm przybędzie tylko kierowca, dowódca i jeden strażak nie otrzymamy żadnego punktu. Natomiast jeżeli po alarmowaniu nie będzie dowódcy lub kierowcy z inspekcji zostanie wystawiona ocena niedostateczna.

Podczas weryfikacji gotowości ratowników uwzględniane są następujące elementy:

• Ocena stanu wyposażenia
• Ocena posiadanych uprawnień

Etap 3 – Sprawdzenie stanu bazy technicznej

Zespół inspekcyjny podczas oceny stanu bazy technicznej zwraca szczególną uwagę na:

• sprawność i kompletność sprzętu
• możliwość uruchomienia sprzętu i prawidłowość działania
• prawidłowość zamocowania sprzętu i odpowiednią konserwację
• sprawność sprzętu łączności
• aktualność dokumentów pojazdów
• stan oznakowania operacyjnego

Jeżeli jakiś pojazd lub sprzęt jest obecnie wycofany z podziału bojowego, zespół inspekcyjny ocenia wpływ tego wycofania na możliwość skutecznego podejmowania działań. W przypadku gdy podczas inspekcji zostanie stwierdzony brak aktualnych badań technicznych lub ubezpieczenia OC pojazdu w jednostkach posiadających jeden samochód cała inspekcja zostanie oceniona niedostatecznie.

Etap 4 – Ocena dokumentacji

Dokumenty, które powinny znajdować się na wyposażeniu samochodu pożarniczego to:

• druki dokumentowania działań ratowniczych (zgodnie z rozporządzeniem MSWIA ws. szczegółowej organizacji KSRG)
• dokumentacja odwodowa (zgodnie z rozkazem właściwego kw PSP) – dotyczy OSP wyznaczonych do wojewódzkich odwodów operacyjnych
  
• dane radiowe
• instrukcja przyjęcia śmigłowca LPR
  

Dokumentacja, która powinna znajdować się w remizie:

• dokumentacja potwierdzająca wyszkolenie (lub aktualny wykaz osób posiadających szkolenia)
• dokumentacja potwierdzająca badania lekarskie (lub aktualny wykaz osób posiadających badania)
  

Etap 5 – Sprawdzenie stanu wiedzy strażaków

Do sprawdzianu wiedzy teoretycznej wykorzystywane są pytania, których bazę udostępnia Komenda Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Baza pytań dostępna jest również w aplikacji Strażak.Online. Strażak.Online może pomóc zarówno egzaminowanym strażakom jak także zespołom inspekcyjnym, którzy przygotowują test. Więcej o testach wiedzy dowiesz się w tym artykule – Nauka do testów ze Strażakiem Online.

Etap 6 – Wykonanie ćwiczenia praktycznego

Na tym etapie podobnie jak podczas weryfikacji gotowości ratowników nie przyznaje się punktów w przypadku:

• braku kierowcy
• braku dowódcy
• braku przynajmniej dwóch ratowników

Podczas realizacji ćwiczenia praktycznego należy zwrócić szczególną uwagę na:

• określenie zamiaru taktycznego
• rozkazodawstwo i kierowanie działaniami ratowniczymi
• wykonawstwo: właściwy dobór i optymalne wykorzystanie sprzętu, zgodnie z zasadami taktyki
• przestrzeganie procedur ratowniczych
• przestrzeganie zasad bezpieczeństwa
• znajomość zasad prowadzenia korespondencji radiowej

Jest to etap, za który można uzyskać najwięcej punktów, bo aż 50. W sytuacji, gdy zespół inspekcyjny stwierdzi działania zagrażające bezpieczeństwu strażaków zobowiązany jest przerwać ćwiczenie nie przyznając punktów za jego przebieg.

Etap 7 – Kontrola stanu technicznego strażnicy

Ten etap nie jest oceniany w skali punktowej. Zespół inspekcyjny sporządza opis, który uwzględnia czy stan infrastruktury ma wpływ na obniżenie gotowości operacyjnej. Elementy podlegające sprawdzeniu:

• stan techniczny strażnicy
• ilość boksów garażowych
• ogrzewanie
• selektywne alarmowanie
• syrena
• zaplecze socjalne (sala szkoleniowa, sanitariaty, natryski, szatnie, kuchnie)

Ocena i podsumowanie

Po zakończonej kontroli następuje przedstawienie końcowej oceny. Omówienie wyników z naciskiem na obszary, które wymagają poprawy ma dużą wartość edukacyjną – naszym zdaniem to najważniejsza wartość przeprowadzanych inspekcji.

Wycinek z ZARZĄDZENIA Nr 10 KOMENDANTA GŁÓWNEGO PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ z dnia 28 grudnia 2017 r.

Naruszenia skutkujace oceną niedostateczną

Podczas opisywania etapów wymieniliśmy naruszenia, które skutkują automatycznym wystawieniem oceny niedostatecznej za całą inspekcję, są to:

• Brak możliwości wyjazdu w czasie 15 minut
• Brak kierowcy lub dowódcy
• Brak badań lub kwalifikacji
• Brak aktualnych badań technicznych pojazdu, w przypadku gdy jednostka OSP posiada tylko jeden pojazd
• Działania zagrażające bezpieczeństwu strażaków

Szczegółowe warunki inspekcji zawarte są w ZARZĄDZENIE Nr 10 KOMENDANTA GŁÓWNEGO PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie sposobu przeprowadzania inspekcji gotowości operacyjnej podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
Szczegółowy sposób oceny znajduje się załączniku numer 4 do powyższego zarządzenia.

Jak poprawić gotowość bojową jednostki?

Dotychczas omówiliśmy czym jest gotowość operacyjna jednostki oraz przeanalizowaliśmy przebieg inspekcji.
Czy nasza jednostka ma problem z zapewnieniem gotowości bojowej? To pytanie, które należy sobie regularnie zadawać. W ocenie stanu gotowości może pomóc nam przejście etapów opisanych w powyższym rozdziale.

Na bazie wielu rozmów ze strażakami można stwierdzić, że największym wyzwaniem nie jest brak sprzętu czy awarie pojazdów lecz problemy z obsadą. W tym miejscu zatrzymajmy się chwilę nad spotem, wykonanym przez naszych zachodnich sąsiadów:

Spot pomimo, że powstał w 2015 roku cały czas robi na nas wrażenie i zmusza do zastanowienia. Dla strażaka nie ma nic gorszego od braku możliwości wyjechania do zdarzenia. Zastanówmy się co możemy zrobić aby nigdy nie spotkała nas sytuacja zobrazowana w powyższym wideo.

Brak kierowcy

Obecnie nie mamy rozwiązań prawnych pozwalających na finansowanie kursu prawa jazdy na kategorie przydatne do prowadzenia pojazdów pożarniczych. Kierowcami w OSP są zazwyczaj kierowcy zawodowi albo strażacy, którzy z własnej inicjatywy zdobyli odpowiednie uprawnienia. Dużo mówi się o tym w kontekście ustawy o OSP. Mamy nadzieję, że niebawem powstaną rozwiązania ułatwiające dofinansowywanie kursów prawa jazdy dla strażaków OSP. 

Tymczasem warto spróbować wypracować porozumienie z urzędem gminy na dofinansowanie kursu prawa jazdy. Jeżeli w szeregach jednostki znajduje się strażak, który chciałby zrobić odpowiednie uprawnienia bardzo ważne będzie wspieranie go przez doświadczonych kierowców. Warto również rozejrzeć się za nowymi strażakami, którzy mogliby wnieść kompetencje kierowcy do naszej jednostki. Jeżeli w jednostce macie kilku kierowców istotne jest zadbanie o wzajemną komunikację i takie planowanie własnego czasu aby o każdej porze do dyspozycji był przynajmniej jeden kierowca.

Brak dowódcy

Tutaj sprawa jest nieco prostsza, wszystkie szkolenia niezbędne do bycia dowódcą realizowane są przez Państwową Straż Pożarną. Jednostki, które regularnie szkolą swoich strażaków nie będą miały problemu z dobrymi dowódcami. Jeżeli dzisiaj w Twojej jednostce brakuje dowódcy, powinniście rozejrzeć się za odpowiednimi osobami i skierować je na kurs. Przypominamy, że aby zostać dowódcą należy ukończyć kurs kierujących działaniem ratowniczym. W kursie udział mogą wziąć strażacy, którzy mają przynajmniej 3 letni staż.

Brak strażaków

W celu zachęcenia nowych osób do zostania strażakiem powinniśmy zwrócić uwagę na kilka elementów:

• Ogłoszenie naboru, nabór może być procesem ciągłym
• Przygotowanie jasnej ścieżki – od wstąpienia do zostania strażakiem – ratownikiem
• Organizowanie szkoleń wewnętrznych przygotowujących do szkolenia podstawowego
• Uruchomienie MDP

Co ważne obecnie według zaleceń KG PSP w szkoleniu podstawowym będą mogły uczestniczyć osoby już od 16 roku życia.

Monitorowanie gotowości bojowej strażaków

Jeżeli mamy wystarczającą liczbę strażaków a zdarzają się problemy z zapewnieniem gotowości warto wdrożyć monitorowanie gotowości bojowej. Monitorowanie bieżącej gotowości często odbywa się beż udziału żadnych systemów, niejako oddolnie. Po prostu dogadujemy się między sobą czy jesteśmy na miejscu. Jest to szczególnie istotne w przypadku kierowców i dowódców.

Dostawaliśmy wiele sygnałów o potrzebie przygotowania narzędzia pomagającego monitorować dostępność strażaków w danej chwili. Zdecydowaliśmy się wprowadzić takie rozwiązanie w naszej aplikacji. Każda jednostka bez dodatkowych opłat otrzymuje dostęp do tablicy gotowości bojowej. Strażacy, którzy dołączą do jednostki, mogą z każdego miejsca w aplikacji dwoma kliknięciami określić swój stan gotowości. Uprawnione osoby mają wgląd do tablicy gotowości, w której widzą kto jest dostępny i od jak dawna.

Aplikacja Strażak.Online – monitorowanie gotowości bojowej

Problemy z bazą techiczną i dokumentacją

Tutaj nie pozostaje nam nic innego jak zachęcić do zapoznania się z naszym artykułem – Baza techniczna OSP pod kontrolą oraz do przetestowania naszego rozwiązania w zakresie ewidencji danych w OSP.

Podsumowanie

Zapewnienie gotowości operacyjnej to najważniejsze zadania każdej jednostki OSP. Na realizację tego zadania składa się wiele czynników. Naszym zdaniem najważniejszym z nich jest gotowość ratowników i o to powinniśmy zatroszczyć się w pierwszej kolejności. W artykule szczegółowo omówiliśmy przebieg inspekcji gotowości bojowej. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas rady przyczynią się do podwyższenia poziomu gotowości Twojej jednostki.

Jeżeli artykuł wniósł coś pozytywnego do funkcjonowania Twojej jednostki udostępnij go dalej. Może ktoś jeszcze skorzysta z tych treści. Jeżeli masz coś do dodania lub chcesz o coś zapytać napisz do nas.